Datganiad Caethwasiaeth Fodern

Mae’r datganiad hwn yn berthnasol i Trafnidiaeth Cymru (TrC) ac mae’n cyfeirio at ein dull strategol o reoli Caethwasiaeth Fodern.

Mae Trafnidiaeth Cymru yn gwmni dielw sydd ym mherchnogaeth lwyr Llywodraeth Cymru. Mae Trafnidiaeth Cymru yn bodoli i gyflawni gweledigaeth Llywodraeth Cymru ar gyfer darparu rhwydwaith trafnidiaeth diogel, integredig, fforddiadwy a chynaliadwy o safon uchel y mae pobl Cymru yn falch ohono. Bydd hefyd yn helpu i newid y ffordd y byddwn yn deall, yn cynllunio, yn defnyddio ac yn buddsoddi mewn trafnidiaeth yng Nghymru.

Mae Trafnidiaeth Cymru yn hanfodol i gyflawni themâu allweddol Llywodraeth Cymru fel sydd wedi’u nodi yn Ffyniant i Bawb: Y Strategaeth Genedlaethol. Mae’r sefydliad yn gyfrifol am gaffael a darparu trafnidiaeth gynaliadwy yng Nghymru a’r Gororau drwy ein trefniadau cytundebol gyda’n Partneriaid Cyflenwi Seilwaith a'n is-gwmni Rheilffyrdd Trafnidiaeth Cymru Cyf.

Cyfeiriad swyddfa gofrestredig TrC yw 3 Llys Cadwyn, Pontypridd, Rhondda Cynon Taf, CF37 4TH

Mae Trafnidiaeth Cymru yn credu bod caethwasiaeth fodern yn cwmpasu’r canlynol:

• Masnachu pobl
• Gwaith gorfodol, drwy fygythiad meddyliol neu gorfforol
• Bod ym mherchnogaeth neu reolaeth cyflogwr drwy gam-drin meddyliol neu gorfforol, neu fygythiad o gam-drin
• Dad-ddyneiddio pobl, eu trin fel nwyddau neu eu prynu a’u gwerthu fel eiddo
• Cyfyngu ar rywun yn gorfforol neu osod cyfyngiadau ar ryddid pobl i symud

Mae Trafnidiaeth Cymru yn cydnabod ei gyfrifoldebau ynglŷn â mynd i'r afael â chaethwasiaeth fodern ac mae wedi ymrwymo i gydymffurfio â darpariaethau Deddf Caethwasiaeth Fodern 2015. Mae Trafnidiaeth Cymru yn deall bod hyn yn gofyn am adolygiad parhaus o arferion ynghylch ei weithwyr a’i gadwyni cyflenwi.

Nid fydd Trafnidiaeth Cymru yn cynnal busnes ag unrhyw sefydliad arall, yn y Deyrnas Unedig na thramor, sy'n cefnogi caethwasiaeth, caethwasanaeth neu lafur gorfodol neu anochel ac yn gwybod hynny, neu y canfyddir ei fod yn gysylltiedig â hynny.

Ni fydd unrhyw lafur a ddarperir i Trafnidiaeth Cymru wrth iddo ddarparu ei wasanaethau ei hun yn cael ei gyflawni gan gaethwasiaeth na masnachu pobl. Mae Trafnidiaeth Cymru yn glynu’n gaeth wrth y safonau sylfaenol sy'n ofynnol ynglŷn â’i gyfrifoldebau o dan y ddeddfwriaeth cyflogaeth berthnasol a, mewn llawer o achosion, mae’n mynd y tu hwnt i’r safonau sylfaenol hynny ynghylch ei weithwyr.

Mae gan Trafnidiaeth Cymru bolisïau ar y canlynol, neu mae wrthi’n eu datblygu:

• Chwythu’r Chwiban | I ddweud wrthym am unrhyw broblemau, defnyddiwch wefan FaceUp
• Cod Ymddygiad ar gyfer Gweithwyr
• Recriwtio
• Caffael Cynaliadwy a Rheoli’r Gadwyn Gyflenwi
• Iechyd, Diogelwch a Lles
• Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant
• Anghydfod
• Cyflogaeth foesegol

Mae Trafnidiaeth Cymru wedi cytuno i ddefnyddio Cod Ymarfer Llywodraeth Cymru ar Gyflogaeth Foesegol mewn Cadwyni Cyflenwi (y Cod Ymarfer) ac mae’n mynnu bod cyflenwyr sy’n strategol bwysig ynghyd â'u cadwyni cyflenwi yn ei ddefnyddio hefyd. Caiff holl gyflenwyr eraill Trafnidiaeth Cymru eu hannog i ddefnyddio’r Cod Ymarfer. Hefyd, mae Trafnidiaeth Cymru yn gyflogwr Cyflog Byw achrededig, yn unol â'r Cod Ymarfer, ac mae’n cymryd camau gweithredu i ddileu'r defnydd amhriodol o gontractau dim oriau. Mae Trafnidiaeth Cymru wedi ymrwymo hefyd i ddileu arferion hunangyflogaeth ffug, contractau ymbarél a chosbrestrau undebau, yn unol â’r Cod Ymarfer.

Ar hyn o bryd, mae prif gadwyni cyflenwi Trafnidiaeth Cymru yn ymwneud â darparu'r gwasanaeth rheilffyrdd yng Nghymru a’r Gororau ac â'r gwaith peirianneg / adeiladu i ddatblygu seilwaith trafnidiaeth cynaliadwy. Mae cyflenwyr haen gyntaf Trafnidiaeth Cymru yn fasnachwyr cyfryngol felly mae ganddynt gysylltiadau cytundebol pellach â chyflenwyr haen isaf.

I helpu i fonitro’r gwaith o fabwysiadu'r Cod Ymarfer ac i fynd i’r afael yn benodol â materion sy'n ymwneud â chaethwasiaeth fodern, mae Trafnidiaeth Cymru wedi penodi Pennaeth y Gadwyn Gyflenwi er mwyn helpu i ddatrys anghydfodau yn y gadwyn gyflenwi ac i ganfod unrhyw achosion posibl o dorri’r Cod Ymddygiad. Bydd y swyddogaeth hon yn atebol i’r Cyfarwyddwr Contractau Masnachol, ac yn y pen draw i’r Prif Swyddog Masnachol.

Mae Trafnidiaeth Cymru yn credu bod y risgiau mwyaf o gaethwasiaeth neu fasnachu pobl yn y cadwyni cyflenwi haen isaf. Mae’r risgiau hyn yn cynnwys gwasanaethau rheoli cyfleusterau a chynnyrch sydd wedi’i gaffael drwy ddefnyddio llafur mewn gwlad lle nad oes llawer yn cael ei wneud i amddiffyn hawliau dynol.

Yn gyffredinol, nid yw Trafnidiaeth Cymru yn credu ei fod yn agored iawn i’r risg o gaethwasiaeth/masnachu pobl. Er hynny, mae wedi cymryd camau i sicrhau nad yw arferion o’r fath yn digwydd yn ei fusnes nac ym musnes unrhyw sefydliad sy'n cyflenwi nwyddau a/neu wasanaethau. Bydd Pennaeth y Gadwyn Gyflenwi yn chwarae rhan bwysig yn y gwaith o asesu risg a blaenoriaethu camau gweithredu.

Mae Trafnidiaeth Cymru yn cynnal prosesau diwydrwydd dyladwy, gan gynnwys cynnal adolygiad o drefniadau rheoli ei gyflenwyr, i sicrhau nad yw caethwasiaeth a/neu fasnachu pobl yn digwydd yn ei sefydliad nac yn ei gadwyni cyflenwi.

Hyd y gŵyr, nid yw Trafnidiaeth Cymru wedi gwneud unrhyw fusnes â sefydliad arall y gwelwyd ei fod yn gysylltiedig â chaethwasiaeth fodern.

Yn unol ag adran 54(4) o Ddeddf Caethwasiaeth Fodern 2015, mae Trafnidiaeth Cymru wedi cymryd y camau canlynol i sicrhau nad yw caethwasiaeth fodern yn digwydd:

• Sefydlu Gweithgor Caffael Moesegol a Chynaliadwy i gynghori TrC ar y camau sydd angen eu cymryd wrth gaffael holl gontractau TrC, gan gynnwys gwasanaethau rheilffyrdd a chontractau seilwaith; 
• Cyfathrebu’r polisi a’r dull o gaffael cynaliadwy a moesegol yn ystod y broses ymgeisio ac ym mhob digwyddiad i gyflenwyr;
• Cynnwys y Cod Ymddygiad ar Gyflogaeth Foesegol mewn Cadwyni Cyflenwi yn ystod y cam ITT o’r broses gaffael, a chontractau, ac anogir y gadwyn gyflenwi i lofnodi i gydymffurfio;
• Sicrhau bod gofynion caffael moesegol a chynaliadwy yn cael eu cynnwys mewn trefniadau caffael, trefniadau rheoli contractau a dogfennau cysylltiedig;
• Bydd Pennaeth y Gadwyn Gyflenwi yn asesu’r risgiau o ran gwariant a chadwyni cyflenwi, gan gynnwys archwiliadau / adolygiadau o gyflenwyr yng nghyswllt cynaliadwyedd a moeseg;
• Sicrhau bod archwiliadau diwydrwydd dyladwy yn cael eu cynnal ar gyflenwyr newydd a gwirio eu bod yn cydymffurfio â Deddf Caethwasiaeth Fodern 2015.
• Mae Trafnidiaeth Cymru bellach yn gyflogwr Cyflog Byw achrededig.

Mae dull Trafnidiaeth Cymru o sicrhau caffael moesegol a chynaliadwy wedi lleihau’r risgiau sy’n gysylltiedig â’r gadwyn gyflenwi, ond nid yw’n gallu eu diddymu’n llwyr.

Bydd Pennaeth y Gadwyn Gyflenwi yn gweithio gyda’n partneriaid cyflenwi i sicrhau na fydd caethwasiaeth fodern yn digwydd yn y gadwyn gyflenwi.  Rydym yn adolygu ac yn diweddaru ein prosesau yn barhaus er mwyn sicrhau ein bod yn mynd i’r afael â’r risg o gaethwasiaeth fodern yn ein cadwyni cyflenwi.

Mae TrC wedi sicrhau y bydd y llinell adrodd i’n Cyfarwyddwr Contractau Masnachol yn arwain at unrhyw faterion yn cael eu cyflwyno i’r Pwyllgor Archwilio a Risg.

Bydd ein Prif Swyddog Masnachol yn gyfrifol am y maes hwn, a fydd yn cael ei arwain a’i reoli gan y Cyfarwyddwr Contractau Masnachol. Bydd gan Bennaeth y Gadwyn Gyflenwi a’n Tîm Cynaliadwyedd gyfrifoldeb dros y maes hwn a byddan nhw’n cymryd camau i:

• Adolygu contractau cyflenwyr i gynnwys pwerau terfynu os yw cyflenwr yn gysylltiedig â chaethwasiaeth fodern, neu fod amheuon ei fod yn gysylltiedig â hynny;
• Rhoi mesurau ar waith i ganfod ac asesu risgiau posibl yn ei gadwyni cyflenwi;
• Cynnal asesiad o effeithiau ei wasanaethau ar achosion posibl o gaethwasiaeth fodern;
• Creu cynlluniau gweithredu i fynd i’r afael â risg i gynnal prosesau sy’n lleihau’r risg o gaethwasiaeth fodern yn y gadwyn gyflenwi;
• Cymryd camau i wreiddio a chynnal polisi dim goddefgarwch tuag at gaethwasiaeth fodern;
• Darparu hyfforddiant i staff ar gaethwasiaeth fodern;
• Adolygu y ffordd rydyn ni’n ymdrin â chaethwasiaeth fodern yn flynyddol a monitro ei effeithlonrwydd a diweddaru ein datganiad ar gaethwasiaeth fodern. 
• Cyfleu'r Polisi Chwythu’r Chwiban ar draws Trafnidiaeth Cymru a’i gadwyn gyflenwi;
• Adolygu’r Polisi Chwythu’r Chwiban yn flynyddol a monitro ei effeithiolrwydd;
• Darparu dull sy’n caniatáu i bobl y tu allan i Trafnidiaeth Cymru godi amheuon am arferion cyflogaeth anfoesol neu anghyfreithlon;
• Sicrhau bod y staff sy'n gysylltiedig â phrynu/caffael a recriwtio a diswyddo gweithwyr yn cael hyfforddiant ar gaethwasiaeth fodern ac arferion cyflogaeth foesegol;
• Sicrhau bod arferion cyflogaeth yn cael eu hystyried fel rhan o’r broses caffael;
• Sicrhau nad yw’r ffordd rydyn ni’n gweithio gyda’n cyflenwyr yn cyfrannu at ddefnyddio arferion cyflogaeth anfoesol neu anghyfreithlon yn y gadwyn gyflenwi;
• Sicrhau nad oes gormod o bwysau o ran amser a chostau yn cael ei roi ar unrhyw un o’n cyflenwyr os yw hyn yn debygol o arwain at drin gweithwyr mewn ffordd anfoesol;
• Sicrhau bod ein cyflenwyr yn cael eu talu’n brydlon;
• Gofyn i’n cyflenwyr egluro’r effeithiau y gallai costau isel eu cael ar eu gweithwyr bob tro y derbynnir dyfynbris neu dendr anarferol o isel; Asesu gwariant i ganfod a mynd i’r afael â materion sy’n ymwneud â chaethwasiaeth fodern, cam-drin hawliau dynol ac arferion cyflogaeth anfoesegol;
• Cynnal adolygiadau rheolaidd ar wariant yn ogystal â chynnal asesiad risg ar y canfyddiadau er mwyn nodi cynnyrch a / neu wasanaethau lle mae risg o gaethwasiaeth fodern a / neu arferion cyflogaeth anfoesol neu anghyfreithlon yn y DU a thramor;
• Ymchwilio i unrhyw gyflenwr y nodwyd ei fod yn risg uchel drwy ymgysylltu’n uniongyrchol â’r gweithwyr pan fo hynny'n bosibl;
• Gweithio gyda chyflenwyr i gywiro unrhyw faterion sy’n ymwneud ag arferion cyflogaeth anfoesol neu anghyfreithlon; a
• Monitro arferion cyflogaeth cyflenwyr risg uchel, gan sicrhau bod hynny'n eitem safonol ar yr agenda mewn adolygiadau / cyfarfodydd rheoli contractau.

Mae TrC yn datblygu dangosyddion perfformiad allweddol, i fesur ei effeithiolrwydd o ran sicrhau nad yw caethwasiaeth fodern yn digwydd yn y sefydliad nac yn ei gadwyni cyflenwi.

Bydd Pennaeth y Gadwyn Gyflenwi yn gweithredu fel y Swyddog Cydymffurfiaeth yng nghyswllt Caethwasiaeth. Dylid rhoi gwybod iddo am yr holl bryderon ynghylch caethwasiaeth fodern er mwyn iddo gymryd y camau perthnasol. Caiff y datganiad ei wneud yn unol ag Adran 54(1) o Ddeddf Caethwasiaeth Fodern 2015 a bydd yn cael ei adolygu bob blwyddyn ariannol.

Richard Marwood

Cyfarwyddwr Contractau Masnachol - Trafnidiaeth Cymru