Ystyrir yn eang bod calon, neu ganolbarth, Cymru yn cynnwys siroedd Ceredigion, Powys a Gwynedd. Yn llai poblog na Gogledd neu Dde Cymru, gyda dibyniaeth gref ar amaethyddiaeth, mae Mynyddoedd Cambria’n llywodraethu dros y rhanbarth. Wedi’i ddisgrifio gan awduron fel “Anialwch Gwyrdd Cymru”, mae’n gartref i ran o’r cefn gwlad harddaf ym Mhrydain.

Mae prif drefi canolbarth Cymru yn cynnwys Aberystwyth, Aberhonddu a Llanfair ym Muallt, ac os ydych yn chwilio am gyrchfan gwyliau, mae gan ganolbarth Cymru gysylltiadau trên gwych, llawer i’w wneud a golygfeydd godidog.

Aberystwyth Beach

 

1. Ymunwch â'r newid yng Nghanolfan y Dechnoleg Amgen

Mae Canolfan y Dechnoleg Amgen (CAT) yn elusen addysgol sy'n ymroi i ymchwilio a chyfathrebu atebion cadarnhaol ar gyfer newid amgylcheddol. Yn swatio ym Miosffer Dyfi trawiadol UNESCO yng Nghanolbarth Cymru, mae Canolfan y Dechnoleg Amgen yn ganolfan eco fyd-enwog. Yma gallwch ddarganfod byd cudd sy’n llawn o enghreifftiau gweithredol o ynni adnewyddadwy, gerddi organig, adeiladau gwyrdd arbrofol a chynefinoedd coetir a reolir yn gynaliadwy.

Cynhelir nifer o ddigwyddiadau drwy gydol y flwyddyn, a bydd y ganolfan ymwelwyr yn eich helpu i archwilio ffyrdd o helpu i leihau allyriadau carbon a chyflawni sero net.

 

2. Archwiliwch y Mynydd Arian

Tuag ymyl gorllewinol Mynyddoedd Cambria mae mwynglawdd arian a phlwm sy’n cael ei adnabod fel Mwynglawdd Llywernog. Agorwyd y pwll yn y 1900au, ac roedd yn ffynhonnell bwysig o galena - mwyn plwm, ac hefyd yn ffynhonnell gyfoethog o arian. Fodd bynnag, erbyn y 1970au, roedd y pwll wedi cau ac yn mynd â’i ben iddo.

Ym 1973 prynwyd y pwll glo a gweddill yr adeiladau gan Amgueddfa Lofaol Canolbarth Cymru Cyf, a dechreuwyd prosiect adfer helaeth. Bellach yn cael ei alw’n ‘Silver Mountain Experience’, mae’r safle’n gartref i amgueddfa dreftadaeth, cloddfa ffosilau, adnoddau chwarae â dŵr a llawer mwy.

Mae'r amgueddfa'n llawn dop o gyfarpar mwyngloddio, offer a dogfennau, tra bod nifer o ffotograffau gwreiddiol yn dangos mwynwyr yn cloddio'r gwythiennau ac yn trin y mwyn. Mae olwynion dŵr mawr a darnau eraill o beiriannau yn cael eu harddangos y tu allan. Mae'r teithiau tywys yn eich galluogi i brofi bywyd y mwynwyr yn ddwfn o dan y ddaear yn y llwch a'r tywyllwch.

Mae yna oriau o hwyl i blant yn y Mynydd Arian gyda helfeydd trysor, y Woo Hoo Woods hudolus a'r Ddrysfa Tangle-Foot. Mae hyd yn oed y cyfle i gloddio eu ffosilau eu hunain i fynd adref gyda nhw.
Os nad ydych chi’n wangalon, beth am roi cynnig ar hela ysbrydion yn y pyllau eu hunain? Bydd astudwyr paranormal, gyda'r offer uwch-dechnolegol diweddaraf, yn mynd i'r afael â'r sïon yn uniongyrchol i weld a yw'r twneli o ddifri’n gartref i fwganod. Ydych chi'n ddigon dewr i ymuno â nhw ar helfa ganol nos?

 

3. Reidiwch y Trenau Stêm ar Reilffordd Cwm Rheidol

P’un ai ydych chi’n frwd dros y rheilffyrdd ai peidio, mae rhywbeth am drenau stêm y mae pawb yn ei fwynhau. Mae Rheilffordd lein fach Dyffryn Rheidol yn rhedeg trwy ran o’r cefn gwlad mwyaf godidog sydd gan Gymru i’w gynnig, ac mae’r daith rhwng Pontarfynach ac Aberystwyth tua 12 milltir (19 km) o hyd.

Mae miliynau o deithwyr wedi mwynhau’r ffordd hon o deithio, yn cael eu tynnu gan injan stêm o’r 1920au a gafodd ei hadnewyddu’n gariadus, wrth ymlacio mewn moethusrwydd Edwardaidd. Os ydych chi'n lwcus, efallai y gwelwch chi farcutiaid coch yn cylchu uwchben y traciau. Yn odidog o osgeiddig, mae'r adar ysglyfaethus hawdd eu hadnabod hyn yn cynyddu'n araf mewn nifer, ac o hyd yn bleser i'w gwylio. Yng ngorsaf Pontarfynach, mae’r hen bont bwyso wedi’i thrawsnewid yn ffau ar gyfer un o famaliaid prinnaf Prydain – y bele. Wrth ddathlu’r ysglyfaethwyr hardd hyn, mae Prosiect Adfer y Bele yn gweithio’n galed i ail-adfer eu niferoedd, a’u gwarchod rhag difancoll.

Dan arweiniad gwirfoddolwyr gwybodus a brwdfrydig, dysgwch yrru un o'r hen locomotifau hyfryd - Llywelyn o 1923 neu efallai’r injian iau, Tywysog Cymru. Mae’r holl beiriannau wedi cadw eu lliwiau a’u henwau gwreiddiol, a gallwch ddarganfod hanes pob un yn amgueddfa’r rheilffordd. Mae gan y gweithdy nifer o drenau a cherbydau sy’n cael eu hadfer i’w gogoniant gwreiddiol, ac mae crwydro ymhlith y bwystfilod mawr hyn yn wefr unwaith mewn oes.

  • Oeddech chi’n gwybod?
    Teithiwch yn Saffach
    Gallwch gynllunio ymlaen llaw a phenderfynu pryd i deithio gan ddefnyddio ein Gwiriwr Capasiti.
    Gwirio capasiti