Mae'n rhaid gosod seilbyst er mwyn gallu gosod Cyfarpar Llinellau Uwchben (OLE) ar gyfer ein trenau tram cyflym a gwyrdd newydd.
Rydyn ni’n trydaneiddio tua 170km o drac ar linellau Aberdâr, Coryton, Merthyr Tudful, Rhymni a Threherbert, yn ogystal â llinell y Ddinas rhwng Parc Ninian a Radur, i adeiladu Metro De Cymru. I wneud hyn, byddwn yn gosod offer trydanol uwchben newydd i bweru ein trenau tram newydd sy’n gyflymach ac yn fwy gwyrdd.
Mae angen i ni osod sylfeini’r cyfarpar hwn gan ddefnyddio proses adeiladu o'r enw gosod seilbyst.
Mae gosod seilbyst yn gallu bod yn waith swnllyd ac aflonyddgar, ond byddwn yn gwneud ein gorau i leihau'r sŵn a'r effaith ar bobl sy'n byw ger y rheilffordd.
Beth yw gosod seilbyst?
Gosod seilbyst yw'r broses adeiladu sy’n cael ei defnyddio i osod y rhan fwyaf o'r sylfeini ar gyfer yr OLE. Mae'n golygu gwthio'r seilbyst sy'n cynnal y cyfarpar yn ddwfn i'r ddaear.
Mae'n waith swnllyd gyda pheiriannau trwm sy'n gallu creu llawer o sŵn.
Hefyd bydd angen i ni dorri'r coed a'r gwrychoedd o fewn tri metr i ble rydyn ni’n gosod seilbyst. Gallwch ddarllen mwy am ein gwaith yn rheoli llystyfiant yma.
Ffilmiwyd gwaith gosod seilbyst ar linell Aberdâr ar 27 Gorffennaf 2021, fel rhan o waith TrC i osod y seilbyst cyntaf yn Ne Cymru, sy’n cael ei ddarparu gan yr Isgontractwyr Keltbray gyda chefnogaeth Van Elle’.
Pam ydych chi'n gosod seilbyst dros nos?
Mae llawer o bobl yn dibynnu ar ein gwasanaethau trên yn ystod y dydd i deithio i’r gwaith, cyrraedd apwyntiadau neu i deithio o le i le. Mae hyn yn golygu bod angen gwneud y gwaith gosod seilbyst dros nos ar y cyfan, er mwyn i ni allu parhau i redeg ein gwasanaethau trên yn ystod y dydd.
Mae’n fwy diogel i'n peirianwyr hefyd. Does dim angen iddynt boeni am aros i drenau basio pan fyddant yn gweithio, a byddant yn gallu cwblhau’r gwaith yn gynt.
Pam mae gosod seilbyst yn waith mor swnllyd?
Mae angen i ni osod sylfeini gan ddefnyddio peiriannau trwm sy’n gwneud llawer o sŵn wrth osod y seilbyst dur yn y ddaear. Ond byddwn yn gwneud ein gorau i leihau'r effaith ar bobl sy'n byw ger llinellau'r Cymoedd.
Byddwn yn gwneud hyn mewn dwy ffordd –morthwylio, a gosod seilbyst gyda tharadr. Bydd hyn yn dibynnu ar gyflwr y ddaear. Mae gosod seilbyst gyda morthwyl yn fwy swnllyd fel arfer, ond gall llawer o ffactorau gwahanol effeithio ar y sŵn, gan gynnwys mannau agored ac adeiladau cyfagos.
Beth ydych chi'n ei wneud i leihau'r sŵn a'r effaith?
Mae rhai dulliau y gallwn eu defnyddio i leihau sŵn y gwaith gosod seilbyst, gan gynnwys codi ffens o amgylch safleoedd gosod seilbyst, neu roi llen integredig o amgylch y morthwyl.
Er y bydd hyn yn lleihau’r lefelau sŵn, ni fyddant yn gallu ei dawelu’n gyfan gwbl.
Fyddwch chi'n ysgrifennu ataf i cyn gweithio wrth ymyl fy nghartref?
Rydym yn trydaneiddio dros 170km o drac, gwaith a fydd yn para tan 2023, felly nid oes modd i ni ysgrifennu at bob cartref y bydd ein gwaith yn effeithio arno, bob tro byddwn yn gwneud gwaith.
Wrth gwrs byddwn yn gwneud ein gorau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'n cymdogion ac i gymunedau drwy anfon llythyrau ar amseroedd allweddol, diweddaru ein sianeli cyfryngau cymdeithasol, a chyhoeddi gwybodaeth ar ein gwefan.
Mae sŵn yn gallu effeithio arnom ni gyd mewn gwahanol ffyrdd. Gall ddibynnu ar ffactorau fel daearyddiaeth leol, cyfeiriad y gwynt, a sut rydyn ni'n cysgu. Weithiau mae sŵn yn gallu teithio'n bellach na'r disgwyl, felly mae'n anodd rhagweld sut bydd ein gwaith yn effeithio ar gartrefi unigol yn ystod y nos ac ysgrifennu atynt.
Yn ogystal â'n gwaith gwella gwerth miliynau o bunnoedd, mae gennym dîm lleol mawr yn gofalu am linellau'r cymoedd 24 awr y dydd. Mae'r tîm hwn yn archwilio'r llinellau, yn gwneud gwaith cynnal a chadw cyffredinol, neu waith brys i drwsio namau.
Rydyn ni'n awyddus i fod yn gymdogion da felly hoffwn glywed gennych chi. Bydd eich sylwadau a'ch adborth yn ein helpu ni i wella'r hyn rydyn ni'n ei wneud.
Pam mae angen i chi dorri coed, gwrychoedd a llystyfiant arall ar gyfer yr OLE?
Mae angen i ni dorri hyd at naw metr o'r llinell, neu o'n ffens derfyn, pa un bynnag sydd agosaf, er mwyn gosod yr OLE ar gyfer ein trenau tram newydd sy'n fwy gwyrdd, yn fwy dibynadwy ac yn fwy effeithlon. Dim ond hyd at dri metr o leoliad yr OLE sydd angen i ni ei chlirio, a fydd wedyn chwe metr i ffwrdd o'n ffens derfyn.
Gall llystyfiant prennaidd ger y llinell achosi nifer o broblemau a allai arwain at oedi, neu ddamweiniau hyd yn oed. Gall hyn gynnwys coed a gwrychoedd yn mynd ar draws signalau, dail gwlyb yn gwneud y trac yn llithrig, a llifogydd oherwydd draenio gwael.
Rhaid i goed a changhennau sy'n hongian drosodd fod yn ddigon pell o'n llinellau uwchben oherwydd maen nhw'n gallu achosi problemau, ac achosi i'n trenau redeg yn hwyr.
Ar ôl i ni dorri'r coed a'r gwrychoedd, byddwn yn gwneud gwaith cynnal a chadw arnynt. Dydy'r llystyfiant o gwmpas y traciau ddim wedi cael digon o ofal dros y blynyddoedd. Felly, pan fyddwn wedi'u torri, byddwn yn eu cadw ar y lefel honno yn y dyfodol.
Pam na allwch chi ddweud wrtha i pryd yn union y byddwch yn gosod seilbyst yn agos ata i?
Mae'r gwaith penodol hwn yn waith dros dro – sy'n golygu na fyddwn o reidrwydd yn yr un lleoliad bob shifft neu'n gosod seilbyst mewn trefn ddaearyddol. Byddwn yn symud i fyny ac i lawr y rheilffordd yn dibynnu ar y mathau o seilbyst y mae angen i ni eu gosod ac, mewn unrhyw shifft benodol, gallwn gwmpasu ardal o sawl milltir.
Rydym yn cydnabod yr hoffech wybod yr union ddyddiad y bydd y gwaith yn digwydd, ond mae gwaith gosod seilbyst yn cael ei wneud drwy sawl dull sy'n dibynnu ar amodau'r ddaear. Mae hyn yn golygu bod rhaid i'n peirianwyr gynnal diwrnodau gwirio cyn i'r gwaith ddechrau, a gallant weithiau wneud newidiadau munud olaf i'r union amser a lleoliad.
Gyda miloedd o gartrefi'n agos at y rheilffordd, a gwaith yn digwydd y rhan fwyaf o nosweithiau a newidiadau munud olaf yn bosib, byddai'n anodd iawn i ni ysgrifennu at bob cartref cyn pob shifft nos. Fodd bynnag, byddwn yn ysgrifennu atoch cyn dechrau gweithio ar eich rheilffordd leol gyda'r dyddiadau dechrau a gorffen disgwyliedig ar gyfer gosod seilbyst, a gallai’r gwaith bara wythnosau neu fisoedd. Byddwn hefyd yn darparu'r wybodaeth ddiweddaraf am waith yn eich ardal yn: https://workinyourarea.trc.cymru/cy
Pam mae angen i chi dorri coed, gwrychoedd a llystyfiant arall ar gyfer yr OLE?
Mae angen i ni dorri'n ôl hyd at naw metr o'r llinell, neu i'n ffens derfyn, pa un bynnag sydd agosaf, er mwyn gosod yr OLE ar gyfer ein trenau tram newydd sy’n fwy gwyrdd, yn fwy dibynadwy ac yn fwy effeithlon. Mae ond angen i ni glirio tua thri metr o ble bydd yr OLE, a fydd wedyn chwe metr i ffwrdd o'n ffens derfyn.
Gall llystyfiant coediog ger y llinell achosi llawer o broblemau a all arwain at oedi, neu hyd yn oed ddamweiniau. Gall hyn gynnwys coed a llwyni'n rhwystro signalau, dail gwlyb yn gwneud y trac yn llithrig a llifogydd oherwydd draeniad gwael.
Rhaid cadw coed a changhennau ymhell i ffwrdd o'n llinellau uwchben gan y gallant achosi problemau a gwneud ein trenau'n hwyr.
Unwaith y byddwn wedi torri'r coed a'r llwyni, byddwn hefyd yn eu cynnal a chadw. Nid yw'r llystyfiant o amgylch y traciau wedi'i gynnal a chadw mor agos ag y dylai dros y blynyddoedd. Felly, pan gaiff ei dorri'n ôl, caiff ei gadw ar y lefel hon yn y dyfodol.
Faint o amser mae gosod seilbyst yn ei gymryd?
Ar gyfartaledd, mae seilbost yn cymryd rhwng un a thair awr fesul sylfaen a osodir. Mae'n cael ei gwblhau fel un dasg yn aml, gan ganiatáu i'n peirianwyr symud ymlaen i'r lleoliad nesaf, ond mae'n bosib y bydd angen gwneud ail ymweliad gyda rhai dulliau er mwyn cwblhau'r dasg drwy arllwys concrid i mewn.
Beth nesaf ar ôl cwblhau’r gwaith gosod seilbyst?
Ar ôl i ni orffen y gwaith gosod seilbyst, byddwn yn dychwelyd rhywbryd eto i osod y pyst metel cynhaliol ac i baratoi’r llinellau uwchben ar gyfer ein trenau tram newydd sy’n fwy gwyrdd, yn fwy dibynadwy, ac yn fwy effeithlon.
A fydd Trafnidiaeth Cymru yn gwneud iawn am yr aflonyddwch a achosir?
Byddwn yn gweithio i leihau'r tarfu ar gymunedau a busnesau lleol gymaint â phosibl, ond mae natur rhywfaint o'n gwaith yn golygu bod rhywfaint o darfu yn anochel. Mae gennym hawl a dyletswydd i gynnal ac adnewyddu ein hasedau ac, fel sefydliad a ariennir yn gyhoeddus, ni allwn ddarparu iawndal na thaliadau oherwydd aflonyddwch a achosir gan ein gwaith. Ni allwn wneud gwelliannau i gartrefi nac adleoli pobl dros dro i westai tra bod ein gwaith yn cael ei wneud.
Byddwn yn gwneud ein gorau glas i fod yn gymydog parchus yn ystod ein cyfnod yn y gymuned.
