Mae De Cymru yn rhan brydferth o'r byd lle mae llawer o bethau i'w gweld a'u gwneud. O heicio ym Mharc Cenedlaethol syfrdanol Bannau Brycheiniog i archwilio prifddinas Caerdydd, mae rhywbeth i bawb ei fwynhau. Mae’n hawdd i’w archwilio ar y ffyrdd neu’r rhwydwaith rheilffyrdd, ac yn gyrchfan berffaith ar gyfer taith diwrnod, gwyliau penwythnos neu wyliau hirach.

 

1.  Heicio ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog

Mae Cymru’n ddigon ffodus i gael tri Pharc Cenedlaethol o fewn ei ffiniau, ac ynghyd ag Eryri yng Ngogledd Cymru ac arfordir Sir Benfro, mae’r godidog Fannau Brycheiniog yn baradwys i’r rhai sy’n caru natur. 

Mae Bannau Brycheiniog, sydd wedi’u henwi’n sgil y tanau rhybudd a oedd yn cael eu cynnau ar draws y bryniau pan oedd perygl o ymosodiad, yn cynnwys y Mynyddoedd Duon a Phen y Fan, mynydd uchaf De Cymru, gyda’i gopa 886 metr (2,907 tr) uwch lefel y môr. Wedi'i ffurfio o'r Hen Dywodfaen Coch hawdd ei adnabod, mae'r lliw mor ddramatig oherwydd presenoldeb haearn ocsid, a gellir gweld gwythiennau ar wynebau agored y clogwyni o bellter mawr.

Mae'r bryniau'n adnabyddus am eu cyfoeth helaeth o fflora a ffawna, gan gynnwys barcutiaid coch, ystlumod pedol, a'r tormaen porffor hardd. Mae hyd yn oed  ferlod gwyllt yma. Mae gan y parc hefyd amrywiaeth eang o weithgareddau i ymwelwyr eu mwynhau, gan gynnwys syllu ar y sêr gyda'r nos, mynd ar daith o amgylch yr ogofâu sydd o dan y bryniau, neu ddringfeydd tywys i annog pawb i fynd allan a phrofi natur ar ei orau.

Brecon Beacons

 

2. Archwiliwch Gaerdydd

Saif prifddinas Cymru, Caerdydd, yng nghornel dde-ddwyreiniol y wlad, ac mae’n cyfuno diwylliant bywiog, cosmopolitaidd â hanes cyfoethog ac amrywiol. Gan gynnig ystod eang o weithgareddau ac atyniadau, mae'n hawdd dod o hyd i'r ffordd berffaith i dreulio'r diwrnod.

Ar gyfer jyncis adrenalin, anelwch am Fae Caerdydd lle byddwch yn dod o hyd i’r ganolfan Dŵr Gwyn Rhyngwladol. Rhowch gynnig ar rafftio dŵr gwyn, padlfyrddio neu gaiacio eich ffordd o amgylch cwrs rhwystrau heriol, cyn dod at eich hun yn un o'r caffis a bariau niferus o amgylch glan y dŵr. Os mai diwylliant sy’n mynd â’ch bryd, mae Canolfan Mileniwm Cymru yn cynnig rhaglen orlawn o ddigwyddiadau, o sioeau celf i gomedi stand-yp i gerddoriaeth fyw, tra bod amgueddfeydd niferus y ddinas yn arddangos casgliadau hynod ddiddorol o arteffactau - yn rhyngwladol ac yn lleol.

  • Hwyl i'r teulu cyfan
  • Gwario nes i chi hario
  • Mwynhewch yr hanes lleol

 

3. Ymweld ag Abertawe a Phenrhyn Gŵyr

Mae Abertawe a Phenrhyn Gŵyr yn lleoedd y mae'n rhaid i unrhyw deithiwr eu gweld. Gyda'i arfordir garw, ei draethau dilychwin, a'i fryniau gwyrdd, mae'r Penrhyn wedi'i ddynodi'n Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Wedi’i amgylchynu gan dywod euraidd dilychwin, mae’r amgylchedd yn gyfoethog ac amrywiol ac yn cyfuno rhostir gwyllt a garw, wynebau clogwyni dramatig, a dyffrynnoedd coediog ynghyd ag amrywiaeth eang o rywogaethau anifeiliaid ac adar. Mae’r rhain yn cynnwys mamaliaid morol fel morloi a dolffiniaid, ynghyd â huganod, cudyllod coch a’r frân goesgoch na’i gwelir yn aml.

Mae'n werth ymweld â dinas gyfagos Abertawe a'i phentir, y Mwmbwls â’i enw anghyffredin. Yn gyforiog o swyn lleol, dywedir i’r enw ddod o’r Ffrangeg am ‘y bronnau’ - les mamelles, gan gyfeirio at y ddau dwmpath ynys sy’n rhan o’r pentir. Ffynhonnell arall bosib yw llygredd o’r gair ‘mama’ neu fam ar ôl duwies afon leol.

Mae Abertawe’n gynnes ac yn groesawgar, gydag Eglwys Gadeiriol Sant Joseff, sy’n adeilad rhestredig Gradd II, yn galon ysbrydol iddi, tra bod gweddillion y castell o’r 12fed ganrif i’w gweld yn ei chalon gorfforol. Dylai'r ddau fod ar restr rhaid-gweld unrhyw ymwelydd. Arferai’r bardd o Gymro, Dylan Thomas weithio i’r South Wales Daily Post a oedd, yn y 1930au, wedi’i gartrefu yn un o’r ystafelloedd a oedd ar ôl yn y castell. Mae amgueddfa sy'n ymroddedig i'w fywyd a'i waith i'w chanfod gerllaw.

  • Wedi'i dynodi'n Ardal o Harddwch Cenedlaethol Eithriadol
  • Treuliwch ddiwrnod ar y traeth godidog
  • Llawer i'w archwilio

Swansea

 

4. Ewch am dro ar Reilffordd Treftadaeth Blaenafon

Mae Rheilffordd Treftadaeth Blaenafon yn rheilffordd dreftadaeth 5.6 km (3.5 milltir) o led safonol. Wedi’i redeg gan wirfoddolwyr brwd, mae’r llwybr yn cychwyn i’r de o Flaenafon ac yn teithio ar hyd ymyl Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog, drwy safle Treftadaeth y Byd Blaenafon.

Gan gludo teithwyr, mae'r rheilffordd yn rhedeg injans stêm a diesel ac mae ganddi raglen lawn o ddigwyddiadau poblogaidd trwy gydol y flwyddyn. Mae’r rhain yn cynnwys teithiau Siôn Corn adeg y Nadolig, galâu trên stêm a theithiau hela ysbrydion arswydus adeg Calan Gaeaf. Bydd plant bach a mawr fel ei gilydd wrth eu bodd â’r cyffro o gael teithio ar yr hen drenau gwych hyn.

 

5. Cwm Nedd

Mae Cwm Nedd yn gartref i Fro’r Sgydau. Dechreuwch eich antur ym Mhontneddfechan lle cewch fanylion am sut i ddod o hyd i dirnodau fel Sgwd Gwladys, Rhaeadr Melin-cwrt, Aberdulais a Sgwd yr Eira, ar gyrion Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog.

Lleolir Distyllfa Penderyn ym mhentref bach gwledig Penderyn yng Nghwm Cynon. Dyma'r cynhyrchydd wisgi Cymreig cyntaf ers y 19eg ganrif ac mae wedi ennill gwobrau am ei ddull llai-yn-fwy o gynhyrchu brag sengl o safon. Mae gan Ganolfan Ymwelwyr Penderyn deithiau, sesiynau blasu a dosbarthiadau meistr, yn ogystal ag arddangosfa o gynhyrchu wisgi yng Nghymru.

Atyniad naturiol arall y mae'n rhaid ei weld yng Nghwm Nedd yw Dan yr Ogof. Mae Canolfan Ogofâu Arddangos Cenedlaethol Cymru yn llawn stalagmidau a stalactidau, yn ogystal â llawer o dramwyfeydd a siambrau godidog. Gallwch hefyd weld dros 200 o ddeinosoriaid maint llawn, darganfod ffosilau sy'n filiynau o flynyddoedd oed ac ymweld â'r pentref oes haearn.

I'r rhai sy'n caru'r awyr agored, yna mae Cwm Nedd yn rhywle y mae'n rhaid ymweld ag ef oherwydd mae ansawdd llwybrau beicio mynydd Parc Coedwig Afan yng Nghastell-nedd Port Talbot yn denu ymwelwyr o bob cwr o Brydain. Gallwch ddod â'ch beiciau eich hun neu eu llogi i roi cynnig ar y chwe llwybr - yn amrywio o Las i Ddu. Mae yna lawer o atyniadau eraill hefyd, gan gynnwys teithiau cerdded trwy'r llwybrau coedwig hardd, tawel, ac Amgueddfa Glowyr De Cymru.

  • Hwyl i'r teulu
  • Archwiliwch yr awyr agored
  • Amgueddfeydd a safleoedd treftadaeth

 

6. Profiad y Bathdy Brenhinol

Gallwch archwilio 1100 o flynyddoedd o hanes yn y Bathdy Brenhinol, diwrnod allan gwych i’r teulu cyfan, yn enwedig os nad yw’r tywydd yn rhy dda. Dyma’ch cyfle i ddarganfod sut mae darnau arian yn cael eu gwneud a gwylio’r rhai sy’n gwneud arian wrth eu gwaith, pan fyddwch chi’n profi’r daith dywys hynod ddiddorol â’r ffatri. Mae yna hefyd arddangosfa ryngweithiol sy’n gadael i chi ddilyn cylch bywyd darn arian o ddylunio i ddosbarthu, gyda digonedd o ddarnau arian prin a medalau i chi edrych arnynt.

 

7. Big Pit Amgueddfa Lofaol Cymru

Mae cloddio am lo yn rhan enfawr o hanes Cymru. Mae Big Pit Amgueddfa Lofaol Cymru yn cynnig cipolwg hynod ddiddorol ar fywydau’r glowyr a’r gwaith a wnaethant ar y safle hwn yng Nghymoedd De Cymru. Gwisgwch helmed glöwr a phecyn batri ac yna teithiwch 300 troedfedd (100 metr) o dan y ddaear i ddarganfod sut brofiad oedd bod i lawr y pyllau glo. Mae arddangosfa ar y safle i grwydro drwyddi ac yn aml mae digwyddiadau a gweithdai y gallwch gymryd rhan ynddynt. Mae’n ddiwrnod allan gwych i’r teulu cyfan.

  • Croeso i blant
  • Yn meddu ar gyfleusterau hygyrchedd
  • Cyfeillgar i anifeiliaid anwes

 

8. Amgueddfa Werin Cymru, Sain Ffagan

Wedi’i leoli ar dir hardd ar gyrion Caerdydd, mae Amgueddfa Werin Sain Ffagan yn un o amgueddfeydd awyr agored mwyaf blaenllaw Ewrop, ac yn atyniad treftadaeth mwyaf poblogaidd Cymru. Mae’n amgueddfa i’r bobl lle gallwch archwilio hanes mewn dros 50 o adeiladau gwreiddiol o wahanol leoliadau yng Nghymru sydd wedi’u hailadeiladu yma. Mae pob adeilad wedi’i rewi mewn amser ac yn cynnig cipolwg hynod ddiddorol ar hanes Cymru. Mae’n ddiwrnod allan gwirioneddol hyfryd i'r teulu cyfan. 

St Fagans Natural History Museum

 

9. Rheilffordd Mynydd Brycheiniog

Nid oes unrhyw ymweliad â De Cymru yn gyflawn i selogion y rheilffordd heb daith i Reilffordd Mynydd Aberhonddu. Adeiladwyd y rheilffordd ar ran o hen reilffordd Aberhonddu a Merthyr. Agorodd rheilffordd Aberhonddu a Merthyr ym 1863 i gysylltu’r trefi â'r dociau yng Nghasnewydd. Roedd yn lein wledig yn croesi Bannau Brycheiniog anghysbell. Caeodd yr hen lein ym 1962.

Gallwch ymweld â'r gweithdai a dysgu mwy am adfer locomotifau stêm a cherbydau. Mae yna hefyd rai ystafelloedd te hyfryd ac ardal chwarae i blant.

 

10. Parc Margam

Yn swatio ar ochr y bryn uwchben Port Talbot, mae Parc Margam yn ddiwrnod allan gwych i’r teulu gydag adeiladau hanesyddol, llwybrau cerdded, parciau chwarae ac antur yn y dŵr. Mae ceirw yn crwydro’n rhydd o amgylch y tiroedd a channoedd o erwau o barcdir i’w archwilio. Mae yna hefyd raglen reolaidd o ddigwyddiadau felly gwiriwch beth sy’n cael ei gynnig cyn cynllunio eich ymweliad.

  • Oeddech chi’n gwybod?
    Teithiwch yn Saffach
    Gallwch gynllunio ymlaen llaw a phenderfynu pryd i deithio gan ddefnyddio ein Gwiriwr Capasiti.
    Gwirio capasiti